เคยสงสัยไหมคะว่าการเรียนปริญญาเอก…ยากตรงไหน?

ส่วนตัวคิดว่า ความยากที่สุดของการเรียนปริญญาเอก คือ การที่ผู้เรียนต้องเรียนรู้ที่จะเป็นนายของกาย ใจและจิตของตัวเอง การที่ผู้เรียนต้องเรียนรู้ที่จะควบคุมและบังคับตัวเองให้สามารถมีสมาธิ ตั้งใจ จดจ่อ มีวินัย ตลอดจนมุ่งมั่น ที่จะผลิตและเขียนผลงานวิจัยหนึ่งชิ้นให้สำเร็จลุล่วงและเป็นที่ยอมรับในแวดวงวิชาการ (โดยมีอาจารย์ผู้ทรงคุณวุฒิในสาขาวิชานั้นๆเป็นผู้ตัดสิน)

จากคำตอบแบบรวบยอดข้างต้น พอจะตีความได้ว่าความยากของปริญญาเอก เกี่ยวข้องกับ 2 ประเด็นสำคัญ:

ความยากอันแรกคือ การที่ผู้เรียนต้องเรียนรู้ที่จะเป็นนายของกาย ใจและจิตของตัวเอง
(ซึ่งเรื่องนี้เป็นเรื่องที่ยังคุยกันต่อได้ในอีกหลายๆตอนว่า ความยากอันนี้ เป็นยากแท้ ยากแน่ และเป็นอุปสรรคต่อการได้มาซึ่งปริญญาเอกของผู้เรียนทุกคนมากน้อยแค่ไหนและอย่างไรบ้าง)

จะว่าไปแล้ว การเรียนในทุกๆระดับการศึกษา ก็ต้องอาศัย ความสามารถในการควบคุมและบังคับตัวเองให้ตั้งใจเรียนทั้งสิ้น แตกต่างกันตรงที่ว่า การเรียนในระดับปริญญาเอก (หรือ การเรียนปริญญาโทแบบเน้นการวิจัยก็รวมอยู่ในข้อนี้ได้) ต้องอาศัยทักษะตรงนี้มากและยาวนานต่อเนื่องมากกว่าการเรียนในระดับอื่นๆ

ด้วยระยะเวลาของการเรียนที่มีกรอบเวลาให้ผู้เรียนอย่างกว้างๆ และไม่มีใครกำหนดเส้นตายเป็นระยะๆให้กับผู้เรียนว่าผู้เรียนจะต้องทำอะไร เมื่อไหร่ แตกต่างกับการเรียนในระดับอื่นๆที่ผ่านมาที่ผู้เรียนมักจะรู้เสมอว่าเรียนไปสามเดือนก็มีการจัดสอบที และถ้าสอบผ่านก็จะได้เลื่อนชั้นไปเรื่อยๆ จนศึกษาจบภายในเวลาที่กำหนด

ด้วยลักษณะของการศึกษาในแบบปริญญาเอกที่เปิดกว้าง จึงมีความจำเป็นอย่างมากที่ผู้เรียนต้องสามารถเป็นนายของตัวเองรับผิดชอบและมุ่งมั่นกับการผลิตและเขียนผลงานวิจัยชิ้นที่ว่าออกมาให้ได้

ความยากอันที่สอง ที่มาซ้ำซัดความยากอันแรก ก็อยู่ตรงประเด็นที่ว่า ผู้เรียนต้องผลิตและเขียนผลงานวิจัยชิ้นหนึ่งให้สำเร็จลุล่วงและเป็นที่ยอมรับในแวดวงวิชาการ

ด้วยผู้ที่ตัดสินใจมาสมัครเรียนปริญญาเอกส่วนใหญ่ มักจะยังไม่มีโอกาสที่จะรับผิดชอบงานวิจัย ในสเกลของการวิจัยระดับปริญญาเอก (ในบางกรณี ผู้ศึกษาระดับปริญญาเอกเคยทำงานเป็นผู้ช่วยวิจัย หรือเคยเป็นนักวิจัยในสถาบันหรือองค์การต่างๆ รวมถึงนศ.ป.โทแบบเน้นการวิจัย ประสบการณ์เหล่านั้นอาจช่วยในการเรียนปริญญาเอกได้บ้างแต่ไม่ทั้งหมด) ถึงแม้จะมีคนที่เคยมีประสบการณ์มาบ้าง แต่ส่วนใหญ่แล้ว ผู้ที่มาสมัครเรียนปริญญาเอกคือกลุ่มที่ไม่เคยทำงานวิจัยในลักษณะกว้างขวางและลึกซึ้งแบบที่การศึกษาปริญญาเอกต้องการ

บ่อยครั้งการเริ่มทำงานของนักศึกษาปริญญาเอกจึงเปรียบเสมือนตาบอดคลำช้าง คือ เป็นการทำงานจากการนึกเอา เดาเอา

ฉะนั้น งานที่ออกมาจะใช่หรือจะถูกต้องหรือไม่ ก็ต้องขึ้นกับหลากหลายปัจจัยที่ต้องมาเสริมและสนับสนุนให้เหมาะสม จึงจะส่งผลต่อความสำเร็จของแต่ละบุคคลได้

ปัจจัยแรกที่มักจะพบว่าเป็นปัจจัยที่ดีที่สุด ก็คือ ความตั้งใจและเอาใจใส่ของผู้เรียนเอง ยกตัวอย่างเช่น ในขั้นเริ่มต้นก่อนลงมือทำงานวิจัยของตนเอง ถ้าผู้เรียนหมั่นเข้าห้องสมุด หมั่นค้นคว้าและนำเอาตัวอย่างงานวิจัยระดับปริญญาเอกที่ดีๆมาศึกษาและพินิจพิเคราะห์ ก็จะทำให้การนึกเอา เดาเอา เกี่ยวกับงานของตนเองที่ต้องทำนั้น ค่อนข้างแม่นตรงและถูกต้อง และผันแปรความมืดมิดกลายเป็นความสว่างได้

แต่หากผู้เรียนไม่รู้วิธีเริ่มต้น ไม่หมั่นค้นคว้า หวังพึ่งพิงผู้อื่นอยู่เป็นนิจ ก็คงต้องอยู่ในสภาพมืดมิดและมีอาการตาบอดเช่นนั้นเรื่อยไป

และเพื่อทำงานชิ้นนี้ให้สำเร็จลุล่วง ผู้เรียนจะต้องนำตัวเองเข้าไปเกี่ยวข้องกับกระบวนการวิจัย ซึ่งประกอบไปด้วยขั้นตอนมากมาย ย้ำว่ามีสิ่งที่ต้องศึกษาและเรียนรู้มากมาย โดยเฉพาะถ้าทุกเรื่องเป็นเรื่องใหม่ที่ไม่เคยทำมาก่อน (แต่ละขั้นตอนนั้นอาจประกอบด้วย การเลือกหัวข้อการวิจัย การตั้งชื่อเรื่องงานวิจัยที่ถูกต้อง การตั้งคำถามการวิจัยที่ถูกต้อง การเขียนวัตถุประสงค์การวิจัยที่ถูกต้อง การเลือกอ่านหนังสือหรือการทบทวนวรรณกรรมที่ถูกต้อง การเขียนกรอบแนวคิดที่ถูกต้อง การเขียนรายงานผลการวิจัย ตลอดจนการอภิปรายผล และอื่นๆอีกมากมาย)

เพราะฉะนั้นสิ่งที่ยากอันที่สองของปริญญาเอกก็คือ การผลิตงานวิจัยที่มีกระบวนการที่ประกอบไปด้วยขั้นตอนที่มากมายและล้วนแล้วแต่เป็นสิ่งใหม่สำหรับผู้เรียนนั่นเอง

จะก้าวข้ามผ่านความยากนี้ไปได้ ผู้เรียนต้องเอาใจที่ละเอียดและปราณีตทั้งใจใส่เข้าไปในขั้นตอนต่างๆ ให้รู้จริง ทำได้ และต้องรู้ลึกถึงขั้นที่สามารถเชื่อมโยงทุกหัวข้อเข้าด้วยกันเป็นหนึ่งเดียว สร้างสรรค์งานวิจัยของตนเอง ที่ไม่เหมือนใครและไม่มีใครเหมือน

การเรียนปริญญาเอกก็เป็นเช่นนี้ เมื่อความยากถูกระบุ ชี้ชัด และ แจกแจง แล้ว คงพอจะทำให้ทุกคนเห็นภาพได้ชัดขึ้น และเมื่อเราเห็นรูปร่างหน้าตาของสิ่งที่ต้องต่อสู้แล้ว ไม่น่ายากเกินไปที่จะรับมือ…

—————
Credit text: เพจก็แค่ปริญญาเอก C2016

Credit photo: from http://fitclub24.ca/wp-content/uploads/2014/…/Quote-Easy.png